Wat is een verkeerveiligheidsaudit?

Bij een verkeersveiligheidsaudit (VVA) of wel Road Safety Audit (RSA) wordt de weginfrastruc­tuur getoetst op verkeersveiligheid. Een verkeersveiligheidsaudit toetst het ontwerp van nieuwe wegen of van reconstructie van bestaande wegen zodat al vóór de aanleg of reconstructie de verkeers­veilig­heid wordt verbeterd. Een verkeersveiligheidsaudit is daarmee een goed hulpmiddel om bij infra­struc­turele projecten de verkeersveiligheid zo optimaal mogelijk in het ontwerp mee te nemen.

De VVA is een gestandaardiseerde methode om te komen tot een onafhankelijk oordeel over de verkeersveiligheid van een infrastructureel ontwerp. Het doel van de VVA is het voorkomen van (ernstige) ongevallen door in de verschillende fasen van een project mogelijke verkeers­veilig­heids­problemen te identificeren. De VVA wordt uitgevoerd door een onafhankelijk gecertificeerde auditteam en ondersteund door een standaard checklist. Op basis van de auditresultaten / bevindingen dient degene die de volgende (ontwerp)fase van het project uitvoert de auditresultaten te gebruiken voor het verbeteren van het verkeersveiligheidsniveau van het project en daarmee bij te dragen aan het bereiken van de nationale, regionale en lokale beleidsdoelstelling.
​

De rechtsbasis: Afspraak in Convenant (1997) ​en
​EU-Richtlijn (2008)

In 2001 is door het Infopunt Duurzaam Veilig / CROW de publicatie De verkeersveiligheidsaudit – Informatie over de mogelijkheden en de toepassing uitgebracht. De introductie van de verkeersveiligheidsaudit in Nederland is voortgekomen uit het Convenant Startprogramma Duurzaam Veilig dat in 1997 door alle wegbeheerders in Nederland is gesloten. In de publicatie is de achtergrond en aanpak gegeven alsook de checklists die de verkeersveiligheidsauditoren dienen te hanteren. De uitgave van het Infopunt is in 2016 herzien en in 2018 opnieuw vormgegven. 
Foto
Klik op de kaart om de uitgevoerde verkeersveiligheidsaudits te zien.
Picture
Verkeersveiligheidsaudit A73-A74 bij Venlo (nov. 2011). VVA-fase 3.
Op 19 november 2008 heeft het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie de Richtlijn 2008/96/EG vastgesteld betreffende het beheer van de verkeersveiligheid van weginfrastructuur. Hierin hebben de lidstaten de plicht om vanaf eind 2010 op wegen die deel uitmaken van het TEN-netwerk waar aanpassingen worden doorgevoerd voor elke fase van dat ontwerp een verkeersveiligheidsaudit te laten doen. Diverse lidstaten, waaronder Nederland, hebben aangegeven dat de bepalingen van de richtlijn tevens toegepast zal worden op de nationale wegen (alle rijkswegen). Rijkswaterstaat heeft op basis van deze Europese richtlijn het document “Voorschrijft Verkeersveiligheidsaudit” opgesteld (eerste versie: 19 januari 2011, herziene versie: 5 februari 2018). 

In de Richtlijn 2008/96/EG en het Voorschrift zijn vier fasen onderscheiden:
    1. de Voorontwerpfase (VO / (integraal inpassend ontwerp)
    2. de fase van het gedetailleerd ontwerp
    3. de fase van vóór ingebruikname
    4. de fase van het eerste gebruik
​​

Het te doorlopen proces van een verkeersveiligheidsaudit

Voor wegen in het beheer bij het Rijk ligt vanaf eind 2010 een verplichting om bij nieuwbouw of reconstructie in de verschillende fasen een verkeersveiligheidsaudit uit te laten voeren conform  de Europese Richtlijn 2008/96/EG. Voor de niet-rijkswegen bepaalt een wegbeheerder of en in welke fase(n) een project aan een verkeersveiligheidsaudit wordt onderworpen. Het besluit tot het laten verrichten van een verkeersveiligheidsaudit wordt soms genomen op verzoek van derden, zoals bewonersgroepen, belangenverenigingen of politiek.

Stappen in het auditproces zijn opeenvolgend:
  • De wegbeheerder benadert een geschikte auditor met een verzoek voor een verkeersveiligheidsaudit. In het verzoek staat kort beschreven om welk project het gaat, in welke fase het project zich bevindt, welke informatie voor de verkeersveiligheidsaudit beschikbaar worden gesteld en of al in een eerdere fase een VVA is uitgevoerd.
  • De auditor is een expert op het gebied van wegontwerp, gedrag en verkeersveiligheid, die op geen enkele wijze betrokken is of is geweest bij het project en een cursus voor auditor met goed gevolg heeft afgelegd. Afhankelijk van de grootte van het project, de complexiteit en de vereiste expertise wordt door de auditor een voorstel opgemaakt met aanpak, auditteam en opgave van kosten.

  • Na opdrachtverlening volgt een startgesprek tussen de opdrachtgever en het auditteam. Hierbij worden de noodzakelijke documenten overhandigd en een toelichting gegeven op het project. Doorgaans komen in dit startgesprek ook de ‘pijnpunten’ naar voren waarover de auditoren zeker een uitspraak moeten doen.

  • Het auditteam bestudeert de informatie, bezoekt eventueel de locatie en toetst het ontwerp op verkeersveiligheid aan de gehanteerde CROW-richtlijnen en/of ROA. Hierbij wordt gebruikgemaakt van checklisten die per auditfase verschillen. De checklist zorgt voor structuur bij het uitvoeren van de audit en gaat na of geen belangrijke aspecten vergeten zijn en rekening is gehouden met alle relevante groepen verkeersdeelnemers.

  • De bevindingen van het auditteam worden in een auditrapport vastgelegd. Hierbij wordt het project kort beschreven, wordt een overzicht gegeven van de gebruikte documenten en welke binnen de audit vallen en welke als achtergronddocument zijn gebruikt. De bevindingen van het auditteam worden per onderwerp beschreven en van een aanbeveling voorzien met een indicatie van de gevolgen indien het geconstateerde gebrek niet wordt opgelost (in gradatie van ernst).
  • Het concept van het auditrapport wordt aan de opdrachtgever toegestuurd zodat deze een check kan doen op eventueel foute interpretaties van ontwerpen door de auditoren.
  • Tot slot kan een mondelinge toelichting door de auditoren worden gegeven aan een door de opdrachtgever uit te nodigen gezelschap.

  • Het definitieve auditrapport wordt opgeleverd aan de opdrachtgever, die vervolgens beslist welke van de aanbevelingen worden overgenomen en verwerkt. Deze beslissing wordt vervolgens schriftelijk meegedeeld aan het auditteam. Als aanbevelingen niet worden overgenomen moet gemotiveerd worden waarom dit niet gebeurd.


Benodigde gegevens voor een verkeersveiligheidsaudit

In principe wordt de audit uitgevoerd op de documenten die door de opdrachtgever worden aangeleverd. De auditoren gaan niet zelf op zoek naar te beoordelen documenten op bijvoorbeeld Internet. De benodigde documenten verschillen per auditfase omdat in een DO meer beschikbaar is dan in een VO. De volgende documenten zijn per fase noodzakelijk:

1. Het globaal ontwerp (VO / OTB / TB / inpassend ontwerp / integraal inpassend ontwerp)
·   VO-tekening(en) situatie / uitvoeringsontwerp
·   Tekening met dwarsprofiel(en) en tekening met lengteprofiel(en)
·   Achtergrondinformatie over functie, max.snelheid, voorzieningen openbaar vervoer en hlupdiensten
·   Nota van toelichting op het ontwerp / overzicht van afwijkingen alignement

2. De fase van het gedetailleerde ontwerp (DO)
·   Reactie wegbeheerder op (eventueel uitgevoerde) audit uit fase 1
·   DO-tekeningen idem als in fase 1 maar gedetailleerder
·   Tekening(en) belijning en markering
·   Tekening(en) bebordingsplan
·   Tekening(en) bewegwijzering (indien beschikbaar)
·   Tekening(en) verlichting (indien beschikbaar)
·   Informatie over afschermingvoorzieningen, objecten, bermbeveiliging, rijbaan- of rijrichtingscheiding.
·   Nota van toelichting op het ontwerp / overzicht van afwijkingen alignement

3. De fase van vóór ingebruikname
·   Reactie wegbeheerder op (eventueel uitgevoerde) audit uit fase 2
·   Aangepaste DO-tekeningen naar aanleiding van audit fase 2
·   (Bestek)tekeningen zoals het ontwerp is uitgevoerd (situatie, dwars- en lengteprofielen), belijning, markering, bebording, bewegwijzering en verlichting.

4. De fase van eerste gebruik
·   Definitief Ontwerp / revisietekeningen
·   Reactie wegbeherder op (eventueel uitgevoerde) audit uit fase 3

​

Waaraan en wat wordt getoetst?

Afhankelijk van het project wordt het ontwerp getoetst aan de toegepaste en vigerende CROW-richtlijnen dan wel aan de ROA. Per fase wordt getoetst aan de hand van een checklist. De onderwerpen uit de checklists zijn in onderstaand overzicht samengevat (klik erop om te vergroten).
​

Download hier:

Document EU Richtlijn 2008 / 96 / EG
Voorschrift
verkeersveiligheidsaudit Rijkswegennet
Handleiding Verkeersveiligheidsaudits
Onderliggend wegennet

Verkeersveiligheids-
​audit in België

Voor nadere informatie zie Staatsblad 2 juli 2012 (vanaf pagina 36228)
Picture
Ongevallen in de EU onderscheiden naar land
Lijst met verkeers-veiligheidsauditoren voor Onderliggend Wegennet op
DTV Consultants

Lijst met verkeers-veiligheidsauditoren voor Rijkswegen op 
Verkeersveiligheidsaudits.nl
Picture
Verkeersveiligheidsaudit A73-A74 bij Venlo (nov. 2011). VVA-fase 3. De boom neemt het zicht weg op de verkeersborden.
Picture
Verkeersveiligheidsaudit A73-A74 bij Venlo (nov. 2011). VVA-fase 3. Ook bij duister kijken of alles goed staat: borden verschuilen zich achter andere borden.
Picture
Verkeersveiligheidsaudit A73 Toerit Koninginnelaan Roertunnel Roermond (dec. 2009). Afgesloten vanwege testen detectie en signalering.
Picture
Verkeersveiligheidsaudit A73 Toerit Koninginnelaan Roertunnel Roermond (dec. 2009). Knelpunt is de te korte afstand tussen toerit en start tunnel(wand).