Typen turborotondes


Niet alle turborotondes zien er hetzelfde uit. Afhakelijk van de verdeling van de intensiteit over de takken is een bepaalde vormgeving het beste. Voor een rustige zijtak is meestal één rijstrook voldoende terwijl bij een drukke linksafstroom twee of drie rijstroken noodzakelijk kunnen blijken. Bertus Fortuijn, de bedenker van de turborotonde, heeft de namen bedacht. Hieronder wordt op elk ingegaan met een voorbeeld waar deze gerealiseerd is. De tekeningen zijn uit de CROW-publicatie 'Turborotondes' overgenomen. Het copyright daarvan lit bij CROW. Klik op de luchtfoto om de locatie in Bing.com/maps te bekijken (heeft recentere foto's dan Google/maps).

Turborotonde
De basisvorm is de turborotonde. De hoofdrichting heeft twee oprijstroken en twee afrijstroken. De zijrichtingen hebben elk twee oprijstroken en één afrijstrook. De turborotonde kan zowel op 4-taks als op 3-taks kruispunten worden gerealiseerd. De diameter, inclusief fietspaden, ligt tussen 50 en 60 meter.

Turborotonde - basisvorm (met rechte binnenhoek aanbevolen vanaf 2008). © CROW

Turborotonde: N229 Graaf Van Lynden Van Sandenburgweg - Cotherweg, Cothen (2009)

Ei-rotonde
De ei-rotonde dankt haar naam aan de ei-vorm. De hoofdrichting rijdt met twee stroken op en twee stroken af. De zijrichtingen hebben elk één op- en één afrijstrook.
De ei-rotonde kan op zowel 4-taks als op 3-taks kruispunten worden gerealiseerd. De diameter ligt tussen 45 en 55 meter, afhankelijk van aanwezigheid van fietspaden.

Eirotonde. De zijwegen hebben elk 1 oprijstrook en 1 afrijstrook. © CROW

Ei-rotonde N350 - Rijssensestraat Wierden (2011)

Partiële turborotonde
Een partiële turborotonde is een turborotonde of een ei-rotonde waarbij op geen van de hoofd- of zijwegen twee afritstroken zijn gerealsieerd maar slechts één. In feite is de dubbele afrijstrook dichtgezet. Dit heeft als voordeel dat bijvoorbeeld fietsers maar één rijstrook per keer hoeven over te steken en afdekongevallen worden voorkomen. Wel is het noodzakelijk dat de af te wikkelen verkeersstroom op de enkele afrijstrook zonder problemen kan worden verwerkt.

Partiële turborotonde. Op elk van de takken is slechts één afrijstrook aanwezig. © CROW

Partiële turborotonde Meer en Duin - Zwartelaan, Lisse (2010).

Knierotonde
De linksafslaande stroom is dominant zodat deze stroom twee rijstroken heeft voor zowel linksafslaand verkeer als voor de tegenrichting rechtsaf. De drukke verkeersstroom rechtsaf kan ook via een bypass worden geleid (zie foto). Overige takken  hebben enkele- of dubbelstrooks oprijstroken en afrijstroken.
De knierotonde kan op zowel 4-taks als op 3-taks kruispunten worden gerealiseerd. De diameter, inclusief fietspaden, ligt tussen 50 en 60 meter.

Knierotonde. De drukste verkeersstroom in deze afbeelding is van noord naar oost (vise versa) en is voorzien van twee rijstroken. © CROW

Knierotonde N666 - A58 nabij 's-Gravenpolder (2011).

Spiraalrotonde
Als de zijstromen ook zwaar belast zijn krijgen deze drie rijstroken. De afrijstroken
kunnen een of twee rijstroken zijn.
De spiraalrotonde kan op zowel 4-taks als op 3-taks kruispunten worden
gerealiseerd. De diameter, inclusief fietspaden, ligt tussen 55 en 70 meter, afhankelijk van realisatie van fietspaden.

Spiraalrotonde. Alle richtingen hebben twee rijstroken op de rotonde. De hoofdrichting heeft tevens twee afrijstroken. © CROW

Spiraalrotonde Wickraderweg - Heerneweg in Heerlen op luchtfoto bijna gereed (2010).

Rotorrotonde
Als de hoofd- en zijstromen ongeveer gelijkwaardig en zwaar belast zijn, krijgen alle aanvoertakken drie rijstroken. Alle afvoertakken kennen twee rijstroken.
Rechtdoorgaand verkeer heeft altijd twee rijstroken ter beschikking waarvan de
linkerstrook door linksafslaand verkeer gebruikt moet worden. De diameter ligt tussen 50 en 60 meter.
In Nederland is één echte rotorrotonde aangelegd (zie foto).

Rotorrotonde. Alle richtingen hebben twee rijstroken op de rotonde én twee afrijstroken. © CROW

Rotorrotonde in Rosmalen met ongelijkvloerse fietspassage.

​​Het verschil tussen een rotorrotonde en een sterrotonde is dat weggebruikers bij de sterrotonde 180 graden kunnen draaien en terugrijden en bij een rotorrotonde kan dit niet.​

Sterrotonde
De derde tak staat haaks op de ‘doorgaande’ weg. De rotondebaan schuift over 120 graden één strook op. De sterrotonde biedt op de rotonde aan alle richtingen twee rijstroken die rond gaan.
In Nederland is geen sterrotonde gerealiseerd. De sterrotonde kan alleen op een 3-taks kruispunt worden gerealiseerd.
De Fortuijnrotonde is door de Provincie Zuid-Holland omgebouwd tot sterrotonde. 
In Nijmegen zijn in 2014 de eerste twee nieuwe sterrotondes gerealiseerd in de (Verlengde) Energieweg.

Sterrotonde. Alleen mogelijk bij 3-taks kruispunten. Alle richtingen hebben twee rijstroken rondom. © CROW

Sterrotonde in Nijmegen: Verlengde Energieweg - Waalbandijk (2014). Één van de eerste sterrotondes in Nederland.

Turbokluifrotonde
De turbokluifrotonde, ofwel hondenbot, kan alleen worden gerealiseerd bij een Haarlemmermeeraansluiting en heeft doorgaans zes 'takken' met daartussen in elke richting een weefvak. De turbokluif bestaat uit twee turborotondes (of een variant daarop) waarbij slechts vanuit twee richtingen verkeer linksaf behoefd te slaan. Daardoor kan één zijde van de rotonde worden afgesloten en dichtgezet waardoor tussen de rotondes een weefvak ontstaat. Rondrijden is alleen mogelijk door via beide rotondes te rijden.
De diameter van elk van de de rotondes is vergelijkbaar met de hiervoor genoemde typen. 

Turbokluifrotonde. Een samenstel van twee turborotondes (of varianten) met daartussen een weefvak. © CROW

Turbokluifrotonde aansluiting Burgemeester Keijzerweg op N3 nabij Papendrecht (2010).

Turboverkeersplein
Een bijzonder vorm is een turbo-verkeersplein; deze is gebaseerd op de rotorrotonde. Elke rijrichting kent één of twee rijstroken. Per tak rijdt er dus op 4 to 6 rijstroken verkeer. Doordat verkeer bij een turboverkeersplein aan meer dan twee rijstroken voorrang moet verlenen worden verkeerslichten geplaatst (twee-fasenregelng). De capaciteit is enorm groot: 11.000-12.000 voertuigen per uur. De diameter is ± 110 meter.
In Nederland zijn twee turboverkeers-pleinen gerealiseerd en drie in voorbereiding (alle drie nabij Naaldwijk).

Turboverkeersplein: Westerlee A20 - N213 - N223 nabij Naaldwijk (2014)

Turboverkeersplein: Tolhekplein N470 - N471 nabij Pijnacker (2009).

In Tallinn (Estland) is een turboverkeersplein gerealiseerd met een fly-over. De Youtube-video laat mooi de verkeersafwikkeling zien.
Op het Wegenforum is onderstaande foto opgenomen. 

Look-a-like
Een rotonde kan op een turborotonde lijken of daar bepaalde kenmerken van hebben, maar kan toch geen turborotonde zijn. Een gebogen of rechte binnenhoek geeft al snel de indruk met een turborotonde te maken te hebben.
Een rotonde is een turborotonde of één van de typen die hierboven zijn beschreven als aan alle vier eisen (a. t/m d.) wordt voldaan. Indien aan één of meer eisen niet wordt voldaan, dan spreken we van een look-a-like. Veel look-a-likes zijn drietaksrotondes. Hiernaast twee voorbeelden.


 

Look-a-like: Imsteradeweg - aansluiting N281 Heerlen (2005). Voldoet niet aan eis a. (aan 2 rotondestroken voorrang verlenen). Verder alle kenmerken van een turborotonde.

Look-a-like: Randstaddreef - Landdrostdreef in Almere (2003) . Omgebouwde tweestrooks- tot turborotonde via belijning. Voldoet niet aan eis a. (aan 2 rijstroken voorrang verlenen), voldoet niet aan eis c. (geen weef- en snijconflicten op de rotonde) vanwege de overrijdbare rijstrookscheiding (verf) zodat voertuigen op de rotonde van rijstrook kunnen wisselen en ook niet aan eis d. (spiraalbelijning) waardoor nu op de rotonde stuurcorrecties nodig zijn. Deze look-a-like zal wel veiliger zijn dan de tweestrooksrotonde.

Linksom rijden!
De eerste turborotonde waar linksom wordt gereden ligt in Zululand, Zuid-Afrika.
Deze is in 2012 gerealiseerd.
Het is even wennen om te kijken welk type het is: een partiële turborotonde.

Ontwerp van de turborotonde in Zululand, Zuid-Afrika. Klik op afbeelding voor vergroting.

Klik op de afbeelding om in Google/maps de locatie te vinden.

Bezoek Zululand in 2017
Eind februari 2017 bezocht ik Zuid-Afrika. We kwamen op 3 km. afstand langs deze eerste turborotonde in Zuid-Afrika. Dus even van de route af om een bezoek te brengen.

Terwijl ik in de volle zon aan het rondkijken was, kwam een meneer naar mij toe met de vraag of ik kon zorgen dat de rotonde weer opgeknapt werd met een verfje en herstel van het asfalt en het beton. In 5 jaar tijd is blijkbaar weinig onderhoud gepleegd aan deze rotonde.  

​Klik hier om te zien waar de turborotondes op de wereldkaart liggen.

Klik hier om te zien wanneer een rotonde ook een echte turborotonde is.